Caixa Forum – những cộng hưởng cũ mới

KTNĐ – Caixa Forum không phải là điểm đến du lịch hàng đầu ở Madrid. Nó cũng không đủ lớn hay đủ hoành tráng để “ngọ nguậy” thỏa chí tạo hình. Nhưng nếu nhìn ở góc độ cải tạo và mở rộng một tòa nhà cũ thì câu chuyện của Caixa lại khá bất ngờ và đáng trân trọng.

Trước khi trở thành Trung tâm văn hóa Caixa Forum, đây là một tòa nhà cũ xây dựng từ năm 1900 và chính quyền đã quan niệm “không thể can thiệp thô bạo vào những giá trị quá khứ”.

Trong cuộc “phẫu thuật” tòa nhà hơn trăm tuổi này, các kiến trúc sư người Thụy Sỹ Jacques Herzog và Pierre de Meuron đã thay đổi phần mái bị thấm dột nặng nề và nội thất cũ bị cơi nới sai lệch.

Họ mạnh dạn “cắt bỏ” phần chân đế bằng đá hoa cương của bức tường phía trong, tạo ra ảo giác nhìn từ ngoài vào trông như tòa nhà lơ lửng ở phía trên sảnh công cộng được che giấu một cách khéo léo.

Với sự thêm vào của hai tầng trên và hai tầng hầm, các kiến trúc sư đã nhân đôi chiều cao của tòa nhà, giúp tăng diện tích hữu dụng lên hơn năm lần (khoảng 9,300m2).

Nói theo cư dân địa phương, thì những quý ông đến từ Thụy Sỹ đã “lột da” và “moi ruột” tòa nhà như xử lý một con bò mộng già nua, biến đổi lớp vỏ cũ kỹ của nó thành một “lớp da” mới phủ kim loại và gỗ ép theo một dáng vẻ khá kỳ lạ.

Cách xử lý này đã được thực hiện cẩn trọng nhưng cũng rất đột phá và đầy thông minh. Caixa Forum thuộc quyền sở hữu và điều khiển bởi Tổ chức xã hội của Lacaixa, ngân hàng chính sách lớn nhất Tây Ban Nha. Do đó, có thể thấy công năng của tòa nhà mới được dành đa số cho các chương trình mỹ thuật, âm nhạc và văn học mang tính tương tác xã hội cao.

Dù gặp khá nhiều cản trở từ những quan niệm bảo vệ di sản ở Madrid nhằm ngăn cản tiến trình đô thị hóa phá hỏng các kiến trúc cũ, nhưng hội đồng di sản địa phương đã chấp nhận dự án Caixa vì ý nghĩa đem lại lợi ích cho cộng đồng và giải pháp kiến trúc “có mới mà không phá bỏ cái cũ” này.

Tọa lạc ở giữa những con đường hẹp nằm không xa bảo tàng Prado, tòa nhà cũ bị chia cắt khỏi đại lộ Paseo del Prado bởi một trạm xăng nhỏ phía trước, nên các kiến trúc sư đã thuyết phục để chủ đầu tư mua lại trạm xăng rồi sau đó… đập bỏ.

Việc giành được khoảng “mặt tiền” quý giá này đã cho phép mở rộng sảnh công cộng, tạo nên sự liên kết với Paseo, với bảo tàng Mile (công trình được cải tạo lại bởi Alvaro Siza) và cả bảo tàng Reina Sofia do Jean Nouvel thiết kế gần đó.

Chiến lược thiết kế cơ bản ở Caixa Forum cũng giống như Barcelona Forum mà Herzog & de Meuron từng thiết kế. Các kiến trúc sư nâng tòa nhà khỏi mặt đất để tạo ra sảnh công cộng và lối vào.